Tijdens de jaarwisseling 2015 - 2016 kwam er bij Zinnema het idee om de focus van het seizoen ’16 - ’17 te leggen op verhalen van artiesten die het hebben over Black History. Er werd in Zinnema al veel over dit thema voorgesteld en gemaakt door onze artiesten, dus was het een logische stap om het hele seizoen daaraan te wijden.
De volgende stap was wel dat we niet weer de zoveelste (bijna) volledig blanke organisatie wilden zijn die vanuit ons perspectief dit onderwerp benaderde. We hebben daarom aan een aantal mensen gevraagd of ze deel wilden maken van de Artist Think Tank (ATT).

Als een soort van adviesgroep konden zij met veel meer deskundigheid en ervaring bepalen wat er zou gebeuren tijdens het seizoen. De leden van de ATT hebben zelf Afrikaanse roots en/of hebben intensief onderzoek gedaan over het thema. Er werd besloten dat het seizoen I HAVE A DREAM zou moeten gaan heten.

We lanceerden daarbij een oproep aan artiesten uit alle disciplines om een project in te dienen dat het thema op een artistieke manier benaderde. De ATT zou de projectaanvragen dan behandelen. Ze zouden niet alleen de zeggenschap over het programma hebben, maar ook de verantwoordelijkheid over het budget dat gereserveerd was voor de uitvoering van de artistieke projecten tijdens seizoen ’16 - ’17.

Met stille hoop op toch minimaal 10 à 12 projectaanvragen, stroomden er uiteindelijk voor de deadline 52 oproepen binnen die allemaal over het thema gingen.
Er leefde dus een grote interesse en noodzaak bij artiesten om zichzelf over dit onderwerp te uiten. Toen begonnen de lange zondagen voor de ATT om alle oproepen te lezen en behandelen. De leden van de ATT deden dit allemaal vrijwillig in hun vrije tijd dus moest het op de zondag of tijdens de avonden naast hun normale job.

Een van de redenen waarom de ATT zo veel tijd en energie staken in hun taak zonder ervoor betaald te worden, is dat ze zich erg betrokken voelden bij het thema en zelf nog dagelijks geconfronteerd worden met een maatschappij die haar koloniale verleden nog altijd als taboe beschouwt. Zij zagen net als Zinnema het belang van de dialoog, maar in dit geval gestoken in een lied, een choreografie, een foto of in een performance. In de metaforische ruimte van de kunst kunnen moeilijke onderwerpen nu eenmaal makkelijker aan het licht gebracht en besproken worden.

Na vele uren werk, gesprekken, discussies en puzzelen werden veel van de projecten door de ATT gebundeld en samengebracht in een aantal festivals en evenementen gedurende het hele seizoen van september 2016 tot en met juni 2017 in Zinnema.

Bij het lanceren van het seizoen werd ook de Sankofa geïntroduceerd. Dit is een vogeltje met een ei in z’n bek die naar zijn staart kijkt. Hij heeft de toekomst vast terwijl hij ook niet bang is om naar het verleden te kijken. Dit werd een beetje de slogan van I HAVE A DREAM. Van de sankofa hebben we ook buttons gemaakt. Als we die uitdeelden, was de boodschap erbij wel dat je als je hem opspeld, open staat voor een gesprek over het thema.

***

Er zijn verschillende redenen om vrijwilligers op deze manier te engageren. Als je wilt werken aan diversiteit binnen een organisatie, moet je er allereerst voor zorgen dat de doelgroep die je wil aanspreken of aantrekken op de juiste manier vertegenwoordigd wordt in je communicatie en in je aanbod. Door de verantwoordelijkheid te geven aan sleutelfiguren uit juist die doelgroep, wordt de doelgroep veel directer aangesproken. Op een manier die je zelf nooit zal kunnen bereiken.

Als organisatie heb je de expertise van evenementen te organiseren wel, maar het nodige inlevingsvermogen van die specifieke doelgroep kan je als organisatie niet hebben.
Door niet alleen de programmatie maar ook de verantwoordelijkheid voor het geld uit handen te geven, valideer je de keuzes, talenten, ervaring en kwaliteiten van de betrokken mensen. Het zorgt ervoor dat mensen meer betrokken raken bij je werking en de kans is dan ook groter dat ze in de toekomst betrokken blijven. Het is immers een beetje ‘hun organisatie’ geworden.

In dit soort gevallen speelt Zinnema eerder de rol van ondersteuner: je ondersteunt en faciliteert de initiatieven van een ander. Dit is misschien niet altijd even gemakkelijk, maar wel heel belangrijk. En logisch. Wanneer je anderen ondersteunt in hùn ideeën en initiatieven, dan is er al een draagvlak dat verder kan worden uitgediept. Wanneer je het echter zelf allemaal bedenkt en opstart, mag je enkel hopen dat mensen jouw ideeën en initiatieven willen beleven en delen. Je zal nog heel veel tijd en moeite moeten investeren in het creëren van een draagvlak.

Als er een directeur of Raad van Bestuur kritische vragen stelt, is een goede voorbereiding belangrijk. Pak het beleidsplan erbij en zoom in op punten die gaan over diversiteit en kader je activiteit of initiatief binnen een aantal operationele doelstellingen die de organisatie sowieso moet behalen. Een aantal getuigenissen van vergelijkbare projecten door partners bij je eigen projectvoorstel steken is ook altijd goed. Succesverhalen werken.

Aantoonbare resultaten van een vergelijkbare uitprobeer-activiteit (tevredenheid publiek of deelnemers, citaten, veel foto’s en ander beeldmateriaal …) in kaart brengen, om het verder te kunnen uitrollen. Aantonen wat het ons kost als organisatie en wat het ons opbrengt. Hoe concreter, hoe beter en makkelijker om het initiatief binnen de organisatie zelf gedragen te krijgen.

TOEPASSING VAN DE TOOLS

FLEXIVOL

F (flexibility, flexibel)

Zinnema heeft zich heel flexibel opgesteld tegenover haar ATT-vrijwilligers. Ze kregen als het ware carte blanche. Het enige dat vastlag, was het thema maar verder mochten zij de projecten beoordelen en selecteren, de hele programmatie vastleggen, het budget beheren, … Ze verdeelden zelf onderling de taken en werkten waar en wanneer het voor hen het best paste naast hun gewone werk, ’s avonds en in het weekend.

L (legitamacy, imago/legitimiteit)  

Het enorme engagement van de ATT-vrijwilligers kan alleen bereikt worden door een stevige legitimiteit van Zinnema bij de vrijwilligers. Door aan de slag te gaan rond de thematiek van Black History herkennen de vrijwilligers met Afrikaanse roots zich gemakkelijk in het huis van Zinnema en voelen ze zich aangesproken om er een rol in op te nemen.

Het feit dat de artists in residence voordien al voorstellen rond het thema gedaan hadden en errond gewerkt hadden, effende het pad waardoor het thema niet als ‘kunstmatig’ maar juist heel logisch en oprecht aangevoeld wordt. De ATT engageert zich vrijwillig omdat ze hun waarden en aspiraties terugvinden in het project, omdat ze het project zinvol vinden.

E (ease of acces, eenvoudig toegankelijk)

Iemand zet zich in als het duidelijk is wat je biedt en als hij/zij uitgenodigd wordt om mee te doen. Door eerdere trajecten met artiesten rond het thema, geeft Zinnema aan open te staan voor de thematiek, zijn er al linken gelegd en drempels verlaagd.

Door de ATT de programmatie te laten maken, stelt Zinnema zich heel erg open op, nodigt uitdrukkelijk uit en geeft alle vrijheid aan de vrijwilligers. De vrijwilligers krijgen het volledige vertrouwen en de verantwoordelijkheid schrikt niet af omdat ze bij het team van de ATT ligt. Zo’n gedeelde verantwoordelijkheid maakt het makkelijker om je te engageren. Als er iemand uitvalt, wordt dit altijd ergens opgevangen omdat niet één vrijwilliger alle verantwoordelijkheid draagt.

X (Experiment)  

Er wordt heel erg veel ruimte gegeven voor experiment. Zoals eerder gezegd krijgen de vrijwilligers van de ATT zo goed als carte blanche, zowel inhoudelijk (programmatie) als financieel (budget) werken ze in alle vrijheid.

I (Incentives / Impulsen, stimulansen)  

De vrijwilligers van de ATT worden alleen al in hun benaming erg gewaardeerd als Artist Think Tank en adviesgroep. Ze zijn een volwaardig deel van Zinnema. Ze worden ingezet op basis van hun kennis, ervaring, persoonlijkheid en niet enkel omdat er nu eenmaal een taak moet gebeuren of omdat Zinnema wil diversifiëren.

V (Variation / Variatie)

Binnen de ATT zijn er voldoende verschillende taken: er moeten projecten geselecteerd worden, een programmatie opgesteld worden, er komen verschillende disciplines aan bod (muziek, performance, theater, dans), er moet een budget beheerd worden, … De vrijwilligers kiezen zelf hoe ze die taken onderling verdelen en invullen.

O (Organisation / Organisatie is vlot)

De ATT heeft alles ter beschikking, ook het budget. Ze worden bovendien logistiek en inhoudelijk ondersteund door de medewerkers van Zinnema die daar veel in ervaring hebben.

L (Laughs / Leuk)

Deel uitmaken van de ATT is leuk. Het is niet alleen werken maar er wordt ook gelachen, de vergaderingen zijn gezellig, de sfeer is goed. Er wordt toegewerkt naar een artistiek programma met voorstellingen, momenten om naar buiten te komen, mensen uit te nodigen en het verrichte werk te vieren.