U bent hier

Brussel in enkele cijfers

Brussel is multicultureel, sociaal heterogeen, groeit en verjongt

Dit artikel werd gepubliceerd in het cahier 'Brusselse wegwijzer in welzijn en zorg' in april 2021. Je kan het hele cahier hier bestellen of downloaden. Het cahier is ook beschikbaar in het Frans. Bij het cahier hoort een overzichtsposter van alle diensten in welzijn en zorg, geordend per overheid. 

Download het cahier Bestel het cahier 

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is erg verschillend van de andere gewesten. Het is een verstedelijkte regio die multicultureel en sociaal heterogeen is, die groeit en verjongt, en die institutioneel erg complex is. Enkele cijfers tonen de impact daarvan op de gezondheids- en welzijnssector in Brussel.

Brussel grootstad

  • Op 1 januari 2019 telde het Brussels Gewest 1.208.542 inwoners die in het Rijksregister zijn ingeschreven. Hoeveel mensen zonder wettelijk statuut op het grondgebied verblijven, is niet geweten. Wellicht gaat het om ongeveer 100.000 mensen en men spreekt daarom wel eens over de ‘20ste gemeente’ van Brussel.
  • Het Brussels Gewest is 162,4 km² groot en kent met 7.441 inwoners per km² een hoge bevolkingsdichtheid. In Sint-Joost-Ten-Node wonen 23.324 bewoners per km2, in Sint-Gillis 19.892, in Koekelberg 18.515. Een aantal rijkere gemeenten zijn veel minder dicht bevolkt: Oudergem telt 3.791 bewoners per km2, Ukkel 3.631 en Watermaal-Bosvoorde 1.941.
  • De bevolkingsdichtheid heeft directe gevolgen voor de rust in de omgeving, het groen in de buurt, en of veel huizen een tuin hebben. Een op vijf Brusselaars heeft onvoldoende toegang tot openbare groene ruimte. Die omgevingsfactoren hebben een grote invloed op de fysieke en geestelijke gezondheid van de bewoners.
  • Brussel is een levendige, drukke stad. Er zijn veel handels- en horecazaken en culturele activiteiten, en elke dag komen 350.000 pendelaars uit Vlaanderen of Wallonië in Brussel werken – ongeveer evenveel als werkende Brusselaars. Veel inwoners ervaren het drukke verkeer, de luchtvervuiling, het rumoer en het lawaai in de stad als overlast. In de nationale gezondheids­enquête van 2013 gaf 26,5 procent van de Brusselaars aan dat het verkeer in hun buurt een ernstig probleem is, 25 procent dat ze thuis last hebben van verkeerslawaai, en 18,5 procent van het lawaai in hun buurt. Deze percentages liggen een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde.

Brussel multiculturele stad

Na Dubai is Brussel de meest diverse stad ter wereld. Aanbieders van gezondheids- en welzijnszorg worden dagelijks geconfronteerd met een grote mix aan nationaliteiten, talen en culturen.

  • Brussel telt veel internationale instellingen en
  • bedrijven met buitenlandse werknemers. De stad trekt ook veel migranten en vluchtelingen aan die hun land van herkomst verlaten op zoek naar een betere toekomst.
  • Meer dan één op drie Brusselaars (35%) heeft niet de Belgische nationaliteit.
  • Bij 53 procent van de Brusselse bevallingen in 2017 had de moeder niet de Belgische nationaliteit.

 

Brussel meertalige stad

Frans en Nederlands zijn weliswaar de twee officiële talen van Brussel, de sociologische realiteit is echter heel anders.

  • In Brussel worden meer dan honderd talen gesproken.
  • Iets meer dan de helft van de Brusselaars groeit op met als thuistaal Frans, slechts 5 procent spreekt thuis uitsluitend Nederlands. In 11 procent van de huishoudens wordt zowel Frans als Nederlands gesproken. Een op tien Brusselaars groeit op met een combinatie van het Frans en een andere taal, en 22 procent spreekt thuis Nederlands noch Frans.Frans is de meest gekende taal, maar sinds de eeuwwisseling neemt de kennis ervan significant af, van 95,5 procent van de Brusselaars die in 2001 de taal goed tot uitstekend beheerste naar 87,1 procent in 2018.
  • Ook de kennis van het Nederlands daalt, van 33,3 in 2001 naar 16,3 procent in 2018.
  • De tweede taal in Brussel is Engels, met 34,4 procent Brusselaars die de taal goed beheerst.

Brussel jonge stad

Veel migranten komen als jongvolwassene naar Brussel, hun kinderen groeien hier op. Daardoor kent Brussel een jongere leeftijdsstructuur dan de andere gewesten.

  • Veel nieuwkomers hebben een laag diploma en gebrekkige kennis van de landstalen. Dat bemoeilijkt hun parcours op de arbeidsmarkt, waar vooral vraag is naar hoger geschoolde en meertalige mede­werkers.
  • Ook voor de kinderen is het vaak moeilijk zich te integreren. In Brussel heeft 11 procent van de 18-24 jarigen geen diploma secundair onderwijs - in Vlaanderen is dat 7 procent, in Wallonië 9 procent. Slechts 57 procent van de Brusselaars tussen 15 en 64 jaar heeft werk. Dit is vergelijkbaar met het aandeel in Wallonië (58%) maar aanzienlijk lager dan in Vlaanderen (69%).

Brussel rijke stad, met veel armoede en dure woningen

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest produceert erg veel rijkdom. Samen met regio’s als Hamburg, Londen, Luxemburg en Washington DC staat Brussel steevast in de top 10 van de OESO, die alle regio’s van de wereld rangschikt volgens gegenereerd bruto binnenlands product. De Brusselse rijkdom wordt vooral geproduceerd door de vele forenzen die dagelijks in een van de vele administratieve hoofdzetels of internationale instellingen komen werken.

 

Brussel kent ook veel armoede.

  • Een op drie Brusselaars heeft een inkomen onder de armoederisicodrempel.
  • Een op vijf Brusselaars op actieve leeftijd ontving in 2018 een sociale bijstandsuitkering (bv. leefloon) of een vervangingsinkomen (bv. werkloosheidsuitkering).
  • Een op vier Brusselse kinderen leeft in een huishouden zonder inkomen uit werk.

 

Wonen in Brussel is veel duurder dan elders in het land.

  • Mensen met een laag inkomen betalen hoge huurprijzen, wat een grote hap is uit hun budget.
  • Elk jaar worden honderden Brusselaars uit hun huis gezet. In 2018 telde Steunpunt Thuislozenzorg La Strada 4.187 mensen die dakloos (51%) of thuisloos (22%) waren, of die in opvang verbleven of in ontoereikende huisvesting zoals kraakpanden (25%).
  • De armere bevolking woont vooral in de zogenaamde ‘arme sikkel’ in Brussel-Centrum en de Kanaalzone.

Brussel, stad met grote sociale ongelijkheid in gezondheid

Het hoge aantal Brusselaars in een precaire socio-economische situatie zorgt ook voor een grote ongelijkheid in gezondheid. Hoe lager de socio-economische status, hoe ongezonder men is. Die sociale ongelijkheid speelt al een rol vanaf de geboorte en zelfs ervoor. In de nationale gezondheidsenquêtes scoort Brussel voor vele indicatoren onder het Belgische gemiddelde. Voor de Brusselse volksgezondheid is de sociale ongelijkheid van cruciaal belang.

  • In gezinnen zonder inkomen uit arbeid eindigt een zwangerschap 5,8 per 1.000 keer in een doodgeboorte en overlijdt 5,1 op 1.000 baby’s voor de leeftijd van 1 jaar. In gezinnen met twee inkomens uit arbeid is dit 1,6 en 2,5 op 1.000.
  • Van de Brusselaars die geen onderwijsdiploma hebben, zegt 42 procent niet in goede gezondheid te verkeren. Bij Brusselaars met een diploma lager secundair is dat 39 procent, met een diploma hoger secundair 25 procent, en met een diploma hoger onderwijs 15 procent.
  • Diabetes komt dubbel zo vaak voor bij de 20 procent Brusselaars met het laagste inkomen (8 procent) dan bij de 20 procent Brusselaars met het hoogste inkomen (4 procent).

Wil je meer lezen uit het cahier? 

Download het cahier Bestel het cahier 

(Foto bovenaan: Tom Bruelemans)

Extra info 

Dit artikel werd gepubliceerd in het cahier Brusselse wegwijzer in welzijn en zorg

Download het cahier 

Bestel het cahier 

Lees ook 
Cover cahier Brusselse wegwijzer in welzijn en zorg en de bijhorende poster

Dit cahier wil een wegwijzer zijn om het Brusselse institutionele kluwen voor de sectoren zorg en welzijn te ontwarren.

Kennis
Welzijn
Wonen
Zorg
foto cahiers

Onze reeks cahiers maakt de vernieuwing-op-het-terrein mee zichtbaar.

Welzijn
Wonen
Zorg